De bruggen (en nu ook een tunnel) van het Noordereiland vallen eigenlijk net buiten het Centrum van Rotterdam, dus buiten Mijn Stad Rotterdam. Maar het was wel een stukje waar ik regelmatig kwam. En daardoor zijn ze onderdeel geworden van Mijn Stad Rotterdam. Foto hierboven is door mijzelf gemaakt omstreeks 1986 en is de tweede Willemsbrug gezien vanaf de Maasboulevard. Maar omdat ik een historicus ben ga ik graag eerst even terug in de tijd. Om beter te begrijpen hoe het allemaal zo gekomen is.
Laten we beginnen met iets verwarrends. Rotterdam, vernoemd naar een dam in de Rotte, ligt toch vooral aan de Maas. Of om precies te zijn de Nieuwe Maas, want wij waterdeskundige Nederlanders hebben de stroming van de Maas wat verlegd. Als kind dacht ik altijd dat Rotterdam aan de Rijn lag en daar had ik best een beetje gelijk in. Maar terug naar het Noordereiland.
Mijn Verhaal over de bruggen van het Noordereiland
Als kind was ik altijd gefascineerd door de bruggen met al dat staal, het leek wel een mechanisch instrument. Vooral als de Hef omhoog of naar beneden ging. In de jaren 1980s moest mijn moeder regelmatig op het Noordereiland zijn en ik ging dan vaak mee. Dan reden we over de oude Willemsbrug. En de Willemsspoorbrug en de Hef zijn natuurlijk onlosmakelijk verbonden met het reizen met de trein. als ik uit Maastricht van familie kwam. Zie hiervoor ook
Het Luchtspoor.
Bronnen
De Feiten dit keer niet op een rijtje
Wat nu het Noordereiland is was heel vroeger (in 1600) niet meer als een zandplaat in de Maas. Begin 1860s werd de Noorderhaven gegraven en daarmee werd het Noordereiland gecreëerd. In 1874 kreeg de haven de huidige naam Koningshaven. Wat verwarrend is want er was al een Koningsbrug bij de Oude Haven.
Bruggen over de Koningshaven :
- De Koningshavenbrug beter bekend als De Hef, nu ongeveer de logo van Rotterdam, is een spoorbrug over de Koningshaven en werd gebouwd in 1878 als draaibrug. In 1918 vaarde een Duits schip tegen de brug. In 1928 is het draai gedeelte vervangen door een val genaamd De Hef. Dit was de eerste brug in Europa met een hef. De begin stukken van de brug zijn dus ouder als de hef zelf. In 1978 botste een nieuw schip tegen de brug. Maar de Hef staat er nog steeds maar is sinds 1993 niet meer in gebruik als spoorweg. Tussen 2014 en 2017 is de Hef geheel gerestaureerd en is de hef zelfs er uitgehaald. Het hef gedeelte noem je eigenlijk "de val" van een hefbrug.
- De Koninginnebrug (rijksmonument) is een verkeersbrug over de Koningshaven. Oorspronkelijk gebouwd in 1870 als draaibrug (de oude Koninginnebrug). De huidige brug (de nieuwe Koninginnebrug) is gebouwd in 1929. Deze brug is nog steeds in gebruik en deze brug kan dus open.
Let op, er is ooit ook een Koningsbrug geweest bij de Oude Haven, waar nu de Koningsdam is en een oude scheepswerf. Ja, geschiedenis van Rotterdam is ingewikkeld met al het slopen en misbruik van oude namen.
De Maasbruggen :
- De Eerste Oude Willemsbrug is een verkeersbrug over de Nieuwe Maas, gebouwd in 1878 en in 1929 iets opgevijzeld en verbreed (Tweede Oude Willemsbrug). Dat koste de brug wel zijn mooie versieringen. Van deze brug resten ons alleen de brughoofden. Deze brug kon niet open.
- De Nieuwe Willemsbrug verving de Tweede Oude Willemsbrug in 1981 en daarmee werd de Tweede Oude Willemsbrug dus overbodig en gesloopt. Deze nieuwe brug kan net als de oude brug niet open.
- De Willemsspoorbrug is zoals de naam als zegt een spoorbrug over de Nieuwe Maas, gebouwd in 1877 en buitengebruik genomen in 1993. En op zijn Rotterdams gesloopt in 1994. Van deze brug rest ons alleen nog 1 pijler. Deze brug kon niet open.
De Willemsspoortunnel, aangelegd in 1993, gaat onder de Nieuwe Maas, het Noordereiland en de Koningshaven. En daarmee werden dus De Hef en de Willemsspoorbrug overbodig.
Foto's van de bruggen
 |
1900 : Koningshaven
|
Bovenstaande foto is genomen vanaf het Stieltjesplein (vanaf de kerk?) en je ziet erop de oude Koninginnebrug met in het verlengde de oude (eerste) Willemsbrug. Dan iets naar rechts zie je de Willemspoorbrug. En helemaal rechts zie je net nog een stukje van de Koningshavenbrug met nog de pilaar van de draaibrug voor het spoor. Deze foto moet van voor 1900 zijn.
 |
| 1875 : Bouw Koningshavenbrug (spoorbrug) met draaibaar midden |
 |
1878 : Oude originele Willemsbrug met de mooie versiering
|
 |
| 1895 : Koningshavenbrug (spoorbrug) |
 |
| 1904 : Koningshavenbrug (spoorbrug) |
Foto hierboven is van een ansichtkaart waarbij met de hand is bijgeschreven 1904. Maar de foto zou best van iets ervoor kunnen zijn. Overigens lijkt het geen foto te zijn maar een pentekening.
 |
| 1900 : De oude Koninginnebrug gezien vanaf het Noordereiland |
 |
| 1918 : Draai gedeelte van de Koningshavenbrug te water na aanvaring |
 |
| 1926 : Verplaatsen van oude Koninginnebrug |
Op bovenstaande foto zien de oude Koninginnebrug de verplaats wordt. Maar ze zien ook de Hef die nog niet af is. De torens staan er wel al maar de hef zelf is er nog niet. En de draaibrug is nog in functie.
 |
| 1926 : Verplaatsing oude Koninginnebrug |
 |
| 1926 : Noodbrug in gebruik |
Op bovenstaande foto zie je de oude Koninginnebrug die verplaatst is en die tijdelijk aldaar als brug zal worden gebruikt (noodbrug).
 |
| 1929 : Bruggen over de Koningshaven |
Op bovenstaande foto zie je de Koninginnebrug die nog niet echt in gebruik is, dan zie je de Hef en dan ook nog de noodbrug die in gebruik is.
 |
| 1930 : Bruggen over de Koningshaven |
Op bovenstaande foto zie je de Koninginnebrug die al reeds in gebruik is, de Hef en de noodbrug maar die is al niet meer in gebruik.
 |
| Koningshaven met bruggen |
Op bovenstaande foto zie je (denk ik) eerst dat de Oude Koninginnebrug is verwijderd, dan de Hef (maar nog met het draai gedeelte) en dan zie je de oude Koninginnebrug die verplaatst is als noodbrug.
 |
| 1940 : Luchtfoto van alle bruggen |
 |
| 1950 : De Hef met Blue Band reklame |
 |
| 1964 : Oude maar verbrede Willemsbrug |
 |
| 1977 : Oude maar verbrede Willemsbrug |
 |
| 1980/1981 : Bouw nieuwe Willemsbrug |
 |
| 16 December 1981 : Sloop oude Willemsbrug |
 |
| 1994 : Sloop oude Willemsspoorbrug |
Op bovenstaande foto zien we dat de oude Willemsbrug al reeds weg is (alleen de brughoofden zijn er nog). En de nieuwe Willemsbrug op de achtergrond.
 |
| 2007 : Kunstwerk op de overgebleven pilaar van de Willemsspoorbrug |
 |
2015 : Noordeiland en Willemsbrug (foto Siebe Swart)
|
Op bovenstaande foto is een mooi overzicht van de huidige bruggen van het Noordereiland. Je ziet ook mooi hoe de Nieuwe Willemsbrug op het Noordereiland uitkomt op de plek waar ooit de noodbrug was voor het bouwen van de nieuwe Koninginnebrug. Was het toen niet handiger geweest die nieuwe brug gewoon op die plaats te bouwen? De tekens zijn natuurlijk aan de wand dat men dit alsnog gaat doen.
 |
| 2019 : De Hef (foto van Jonathan Waterreus) |
Reacties
Een reactie posten